ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΧΗΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ,

ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

 

Γενική θεώρηση ασφαλείας στο εργαστήριο

     Τα χημικά εργαστήρια αν και εγκυμονούν πολλούς κινδύνους, δεν είναι απαραίτητο να θεωρούνται και επικίνδυνοι χώροι εργασίας, φτάνει να λαμβάνονται ορισμένες στοιχειώδεις προφυλάξεις και να διαθέτει ο εργαζόμενος σε αυτά κοινή λογική και αυξημένη προσοχή.

     Η εργασία στο εργαστήριο πρέπει να γίνεται με πρόγραμμα, υπευθυνότητα και χωρίς βιασύνη. Απαραίτητη είναι η προετοιμασία του πειράματος από μέρους του εργαζομένου κι αν υπάρχει οποιαδήποτε απορία αμέσως να απευθύνεται στον Υπεύθυνο του Εργαστηρίου. Η πολύ μεγάλη βιασύνη, η μειωμένη προσοχή στο πείραμα και η παρενόχληση μεταξύ των συναδέλφων εργαζομένων στο εργαστήριο αποτελούν κύριες αιτίες ατυχημάτων.

Συμπεριφορά στο Εργαστήριο.

 Εκτός από περίπτωση κινδύνου, το τρέξιμο ή οποιαδήποτε υπερβεβιασμένη ενέργεια μέσα ή γύρω από το εργαστήριο θα πρέπει να απαγορεύεται, όπως επίσης οι αστεϊσμοί ή όποια ανεύθυνη συμπεριφορά. Επίσης δεν θα πρέπει να επιτρέπεται σε κανένα να τρώει, να πίνει και κυρίως να καπνίζει στο εργαστήριο. 

        Τάξη και καθαριότητα.

   Η τάξη είναι ένας σημαντικός παράγοντας ασφαλείας στο εργαστήριο και συνδέεται στενά με την ασφάλεια όλων των εργαζομένων σ» αυτό. Το εργαστήριο πρέπει να διατηρείται καθαρό και τακτοποιημένο συνεχώς. Τα όργανα, τα σκεύη και οι συσκευές δε θα πρέπει να παραμένουν άσκοπα στον εργαστηριακό πάγκο. Προφανές είναι επίσης ότι ο εργαστηριακός πάγκος θα πρέπει πάντα να είναι καθαρός και τακτικός.

         Προσωπική προστασία.

    Στο εργαστήριο, κάθε εργαζόμενος, θα πρέπει να φορά μια μακριά προστατευτική ρόμπα, κατά προτίμηση λευκή, μια και σ» αυτή είναι πιο εύκολα ανιχνεύσιμες τυχόν εκχύσεις ουσιών. Θα πρέπει απαραίτητα όλοι οι εργαζόμενοι και ιδιαίτερα οι ασκούμενοι να φορούν προστατευτικά γυαλιά ενώ η προστασία των χεριών γίνεται με τη χρήση ειδικών προστατευτικών ελαστικών γαντιών.

        Απαραίτητες γνώσεις σε περίπτωση ατυχήματος.

   Κάθε εργαζόμενος στο εργαστήριο θα πρέπει να βεβαιωθεί ότι γνωρίζει που είναι οι έξοδοι κινδύνου και πώς υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση σ» αυτές. Θα πρέπει να γνωρίζει τη θέση και τον τρόπο χρήσης των πυροσβεστήρων καθώς επίσης και τη θέση του κιβωτίου πρώτων βοηθειών.

        Χειρισμός χημικών ουσιών και διαλυμάτων.

   Για κάθε ουσία υπάρχει και η πιο σωστή μέθοδος χειρισμού της. Έτσι πριν από κάθε πείραμα θα πρέπει να εκλέγεται η καταλληλότερη μεθοδολογία. Οι φιάλες θα πρέπει να ανοίγονται προσεκτικά, προσέχοντας να μην υπάρχει μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ του περιεχομένου της φιάλης και του εξωτερικού χώρου. Είναι προφανές ότι η μετάγγιση υγρών που αναδύουν τοξικούς ατμούς π.χ. πυκνό υδροχλωρικό οξύ, επικίνδυνα στερεά, υγρά και αέρια, θα πρέπει να γίνεται σε απαγωγό. Σε απαγωγό θα πρέπει να γίνονται τα πειράματα που εμπεριέχουν τοξικές ουσίες.

     Οποιαδήποτε τυχαία έκχυση χημικών θα πρέπει να καθαρίζεται αμέσως. Αν εκχυθεί τοξικό σε ύφασμα π.χ. στην εργαστηριακή ρόμπα, θα πρέπει να τη βγάλουμε. Αν το υλικό δεν απορροφά εύκολα ουσίες θα πρέπει γρήγορα να πλυθεί. Ορισμένα χημικά όταν εκχυθούν απαιτούν χημικό καθαρισμό δηλ. την προσθήκη σκόνης κατάλληλου χημικού π.χ. θειάφι για τον υδράργυρο, για τη δημιουργία αδρανούς προϊόντος και τη μετέπειτα ασφαλή απομάκρυνσή του. 

        Χειρισμός οργάνων.

   Μόνο αβλαβή αραιά διαλύματα επιτρέπεται να αναρροφώνται με το στόμα όταν χρησιμοποιούνται σιφώνια πληρώσεως. Συνήθως ικανοποιητικές είναι οι σφαίρες αναρροφήσεως σιφωνίων αλλά σε περιπτώσεις τοξικών και δραστικών διαλυμάτων η ακριβής ποσότητα μπορεί να ληφθεί με τη βοήθεια αυτόματης προχοΐδας.

     Η συσκευή αποστάξεως συναρμολογείται με τη χρήση κατάλληλων εσμυρισμένων τμημάτων: φιάλες, γωνίες κλπ. τα οποία έχουν ελεγχθεί με επιμέλεια για τυχόν ύπαρξη ραγισμάτων ή ελαττωμάτων και έχουν λιπανθεί. Θα πρέπει να τονισθεί ότι ακόμη και ελάχιστα ραγίσματα σε γυαλιά, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιηθούν υπό κενό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα γιατί μπορεί να σπάσουν και να πεταχτούν θραύσματα. 

 Αποθήκευση χημικών ουσιών.

 Οι χημικές ουσίες αποθηκεύονται σε φιάλες ή φιαλίδια. Κάθε φιάλη ή φιαλίδιο πρέπει να φέρει ετικέτα που να πιστοποιεί το περιεχόμενο και τους κινδύνους που περικλείει η χρήση τους. Σε περίπτωση φιάλης που δεν έχει ετικέτα, το περιεχόμενο ταυτοποιείται και τοποθετείται ετικέτα ή το περιεχόμενο καταστρέφεται κατάλληλα και χύνεται.

Απόρριψη άχρηστων υλικών.

Δεν θα πρέπει ποτέ να αφήνονται να συσσωρεύονται άχρηστα υλικά στο εργαστήριο. Θα πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να απομακρύνονται σε κατάλληλα δοχεία και να απορρίπτονται ή να καταστρέφονται.

Άχρηστοι διαλύτες επίσης θα πρέπει να μαζεύονται σε ειδικές φιάλες κατάλληλα επισημασμένες αφού ληφθεί πρόνοια να μην αναμιγνύονται αδιάκριτα ακάθαρτοι διαλύτες.

  Τα προβλήματα απόρριψης σχετικά μικρών ποσοτήτων τοξικών ή επικίνδυνων άχρηστων χημικών μπορούν να λυθούν μετατρέποντάς τα κατάλληλα σε μη τοξικές ουσίες και κατόπιν πλύσιμο με περίσσεια νερού στην αποχέτευση. Γενικά όμως ακατέργαστα χημικά ή αδιάλυτοι στο νερό οργανικοί διαλύτες δεν θα πρέπει να ρίχνονται ανεξέλεγκτα στο νεροχύτη.  

Καθαριότητα των σκευών

Γίνεται με διαλύματα απορρυπαντικών του εμπορίου στους 60οC, τα οποία περιέχουν μεγάλη ποσότητα φωσφορικών, κυρίως υπό μορφή αλάτων. Σε ειδικές περιπτώσεις χρησιμοποιείται χρωμοθειικό οξύ.\

Το ημερολόγιο του εργαστηρίου.

Το ημερολόγιο του εργαστηρίου είναι ένα ατομικό τετράδιο που τηρείται και στο οποίο καταγράφονται όλες οι εργασίες που γίνονται κατά τη διάρκεια μιας εργαστηριακής άσκησης. Το τετράδιο αυτό έχει σκληρό πλαστικοποιημένο εξώφυλλο και τουλάχιστον 100 φύλλα.